De bibliotheek helpt inwoners, ook met digitale gemeentelijke diensten

Informatie voor gemeenten over cursussen en ondersteuning in de bibliotheek

Ook in uw gemeente is er een bibliotheek met één of meer vestigingen. Waar uw inwoners komen om een boek te lenen. Of om de krant te lezen, met een kopje koffie erbij. Het is ook een mooie plek om af te spreken. Iedereen kan er binnenlopen, zonder iets te moeten. Maar bibliotheken doen veel meer voor de inwoners van uw gemeente. Bibliotheken hebben sinds kort een Informatiepunt Digitale Overheid, waar mensen met hun vragen terecht kunnen en verder geholpen worden met het regelen van hun overheidszaken. De bibliotheek is ook een plek om te leren, op een prettige en informele manier. Zo kun je in het Taalhuis van de bibliotheek beter worden in Nederlands. Er worden informatiebijeenkomsten georganiseerd en er zijn volop workshops en cursussen. Je kunt in de bibliotheek leren omgaan met computer, tablet en smartphone. Zodat je een e-mail kunt versturen, kunt sms’en en appen, veilig en verstandig kunt internetten en online je zaken kunt regelen. Vaardigheden die in onze samenleving onmisbaar zijn om niet buiten de boot te vallen. Basisvaardigheden die niet vanzelfsprekend zijn voor zo’n 2,5 tot 4 miljoen Nederlanders, waaronder ook de inwoners van uw gemeente.

In dit artikel informeren wij u over het aanbod van de bibliotheek op het gebied van de digitale overheid. Dit aanbod is in de vorm van cursussen en van hulp in het Informatiepunt Digitale Overheid. Daarnaast willen we u met dit artikel aanmoedigen om met de bibliotheek in uw gemeente het gesprek hierover aan te gaan, temeer omdat het ook over uw eigen gemeentelijke digitale dienstverlening gaat.

De cursus ‘Digisterker – Werken met de e-overheid’

Eén van de cursussen die overal in het land in bibliotheken worden gegeven is de cursus ‘Digisterker – Werken met de e-overheid’. Bij deze cursus leren mensen een DigiD aanvragen, activeren en gebruiken. Zodat ze met hun DigiD online aangifte kunnen doen bij de Belastingdienst, of huur- en/of zorgtoeslag kunnen aanvragen op de website van Toeslagen. Mensen leren ook hoe ze online een afspraak met de gemeente kunnen maken voor een nieuw paspoort, of hoe ze een verhuizing aan de gemeente kunnen doorgeven. In de cursus komt ook de digitale dienstverlening van uw gemeente aan bod. Wist u dat er een speciale les is over de website van uw gemeente en over wat je daar als inwoner allemaal kunt regelen?

Maar voordat we ingaan op de les over uw gemeentelijke website en wat je daar als inwoner allemaal digitaal kunt regelen, eerst iets over het lesprogramma waar de les onderdeel vanuit maakt. Het lesprogramma ‘Digisterker – Werken met de e-overheid’ is ontwikkeld door Stichting Digisterker, een stichting die lesprogramma’s ontwikkelt om mensen zelfstandig, veilig en met voldoende zelfvertrouwen te leren werken met de digitale diensten van maatschappelijke organisaties, zoals de overheid en de gezondheidszorg. Het lesprogramma is vooral bedoeld voor mensen die niet zo handig zijn met computers en internet, en ook voor hen die meer willen leren over de (digitale) diensten en regelingen van de overheid. De cursist leert in de cursus onder begeleiding van gecertificeerde docenten stap voor stap om steeds meer zelf online met de overheid te regelen. Zowel de landelijke als de lokale (gemeentelijke) digitale dienstverlening komen daarin dus aan bod.

Het lesprogramma wordt meestal aangeboden in de vorm van een cursus van meerdere bijeenkomsten. Bij de start van de cursus ontvangen cursisten een werkboek (voorbeeld). De cursussen vinden plaats in bibliotheekvestigingen in nagenoeg alle Nederlandse gemeenten. Door een landelijke inkoopregeling van de Koninklijke Bibliotheek worden bibliotheken laagdrempelig in staat gesteld om Digisterker-cursussen aan te bieden in hun werkgebied. Ook niet-leden van de bibliotheek kunnen meedoen aan een Digisterker-cursus.

Les over de digitale dienstverlening van uw gemeente

Digisterker-cursussen en het Informatiepunt Digitale Overheid

Naast cursusaanbod hebben steeds meer bibliotheken een Informatiepunt Digitale Overheid (IDO). Tijdens een IDO-spreekuur worden mensen geholpen met vragen over de digitale overheid en worden ze zonodig doorverwezen naar passende informatie en verdere ondersteuning, zoals cursussen. In hun dienstverlening kunnen IDO-medewerkers daarbij ook gebruik maken van allerlei materialen die voor het Digisterker-lesprogramma zijn ontwikkeld. Denk daarbij bijvoorbeeld aan leermiddelen, informatie en promotiematerialen, zoals:
– ‘Praatplaten’ voor het geven van uitleg
– ‘Digisnapjes’ voor het meegeven van korte lesjes met uitleg op de smartphone
– Demo’s om bijvoorbeeld het gebruik van DigiD uit te leggen
– ‘Digidingen-desk – informatiepunt voor jongeren’ voor het geven van uitleg aan jongeren, ouders en professionals over het voor het eerst regelen van allerlei overheidszaken
– etc.

Zie het overzicht van Digisterker-materialen voor gebruik in het IDO voor meer voorbeelden hiervan .

Gemeentelijk Digitale Inclusie beleid

Zoals eerder vastgesteld, beschikt een groot aantal Nederlanders over onvoldoende vaardigheden om digitaal mee te kunnen doen. Ook binnen uw gemeente dreigen mensen niet mee te kunnen komen, omdat zij geen toegang hebben tot voor hen belangrijke informatie en zij niet in staat zijn hun zaken digitaal te regelen. Het gaat hierbij om een divers samengestelde groep van mensen: senioren, laaggeletterden, statushouders, mensen in armoede en ook bijvoorbeeld jongeren.

Het Pamflet – Laat niemand digitaal achter van de Alliantie Digitaal Samenleven (ADS) vraagt aandacht voor de ‘digitale kloof’ en wijst op de maatschappelijke opbrengsten van gemeentelijk beleid op het gebied van digitale inclusie, zoals: jongeren die beter voorbereid zijn op de arbeidsmarkt, senioren die minder een beroep hoeven te doen op de gezondheidszorg en mensen die beter hun weg binnen de gemeentelijke dienstverlening vinden en gebruik kunnen maken van financiële regelingen die voor hen bedoeld zijn. Het pamflet beschrijft hoe gemeenten in 5 stappen digitale inclusie onderdeel kunnen maken van gemeentebeleid. Het aanbieden van digitaal inclusieve dienstverlening en de inrichting van een of meer IDO’s binnen de gemeente zijn daar voorbeelden van. De ADS heeft daarnaast een Handboek Lokale aanpak voor digitale inclusie ontwikkeld, dat helpt bij het opzetten van een plan om lokaal, samen met anderen digitale inclusie te bevorderen.

Ook het Stappenplan Digitaal voor het leven van Stichting Lezen en Schrijven richt zich op beleidsmedewerkers van gemeenten. Het is opgesteld vanuit de opdracht die de gemeenten hebben in de aanpak van laaggeletterdheid en het stimuleren van digitale inclusie. Het met praktijkvoorbeelden geïllustreerde 8-stappenplan is eveneens handig voor (coördinatoren van) lokale netwerken die zich (willen) richten op basisvaardigheden en digitale inclusie.

Gemeente en bibliotheek: ga met elkaar in gesprek!

Het Informatiepunt Digitale Overheid is tot stand gekomen uit een samenwerking van het ministerie van BZK, het landelijke bibliotheekstelsel en de uitvoeringsorganisaties van de overheid (Manifestgroep). Hieraan nemen organisaties als de Belastingdienst, DUO en Logius deel. De financiering van de IDO’s vond tot 2023 plaats vanuit het ministerie van BZK, waarbij de Koninklijke Bibliotheek richting bibliotheken optrad als subsidieverstrekker. Per 2023 zijn gemeenten financieel verantwoordelijk voor de IDO’s. Het VNG-project Lokale regie op Informatiepunten Digitale Overheid informeert en ondersteunt gemeenten bij de invulling van de rollen die de gemeente daarin speelt. Het ligt voor de hand dat de inwoners van uw gemeente ook met vragen over de gemeentelijke digitale dienstverlening terecht kunnen bij een IDO en dat de gemeente dus ook in die inhoudelijke rol samenwerkt met de bibliotheek.

_{Brochure over het IDO. Klik op de afbeelding om de brochure te downloaden}

De bibliotheek, als spin in het web op het gebied van basisvaardigheden voor volwassenen, is de uitgelezen partner om hierover het gesprek met de gemeente te voeren. We roepen u graag op om in het contact met de bibliotheek daarin ook het aanbod op het gebied van digitale overheid met hen te bespreken.