Werken met de digitale overheid
adresbalk
Een adresbalk is het vakje bovenaan in een browser waar u het adres (URL-adres) van een website kunt typen. Als u daar een adres invoert en op ‘Enter’ drukt, gaat de browser naar die website. Het is als het intypen van een huisadres, maar dan voor het internet.
app
Een app is een programmaatje dat u op uw smartphone of tablet kunt zetten. Met dat programmaatje kunt u dan iets doen, zoals digitale foto’s bewerken, online de krant lezen of kijken of er een regenbui aankomt. Met de DigiD app kunt u inloggen op websites van de overheid. Het woordje ‘app’ is een afkorting van het woord ‘applicatie’, dat ‘toepassing’ betekent. Met ’toepassing’ wordt hier bedoeld ‘iets wat je kunt gebruiken’.
browser
Als u websites bekijkt op internet, dan gebruikt u een browser. Dat is een computer-programma dat standaard op uw computer staat. Zonder browser kunt u geen websites bekijken. Chrome is een browser die veel wordt gebruikt. Andere bekende browsers zijn Edge, Mozilla Firefox en Safari. Het woord ‘browser’ komt uit het Engels. ‘Browse’ betekent ‘bladeren’, in de zin van ‘bladeren in een boek’. Elke website heeft zijn eigen adres. Dit adres staat in de adresbalk van de browser. Zo’n adres noem je een ‘URL-adres’. Twee voorbeelden van een URL-adres: https://www.overheid.nl/ en https://www.digid.nl/. Om te kunnen zoeken op internet, gebruikt u een zoekmachine, zoals Google, Bing of DuckDuckGo. Een zoekmachine is dus iets anders dan een browser. Ook zoekmachines staan meestal al op uw computer.
Zie hieronder de plaatjes die horen bij de genoemde browsers. Deze plaatjes noem je ook wel icoontjes of pictogrammen.
gemeente
Nederland wordt bestuurd door de overheid. De overheid bestaat uit het Rijk, de provincies en de gemeenten. Er zijn meer dan 340 gemeenten in Nederland. Een gemeente kan bestaan uit één stad of plaats, maar ook uit meerdere plaatsen of dorpen. Deze zijn dan samengevoegd tot één gemeente. Elke gemeente heeft een stadhuis en soms ook stadswinkels. Daar kunnen inwoners heen om zaken te regelen. Een gemeente voert alleen taken uit die direct van belang zijn voor haar inwoners. Zoals het huisvuil ophalen of het aanleggen van een fietspad. Ook houdt de gemeente bij wie er in de gemeente wonen. Dat gebeurt in de Basisregistratie Personen. En ze geeft officiële documenten uit, zoals een paspoort, identiteitskaart of een rijbewijs. De gemeente doet nog veel meer. Elke gemeente heeft een eigen website, met nieuws en informatie. Inwoners kunnen via deze website ook zaken regelen, zoals het maken van een afspraak voor een nieuw paspoort.
hangslotje
Staat er een hangslotje voor het adres van de website in de adresbalk van de browser? Dan weet u dat de verbinding tussen uw computer en de website veilig is. Er kan ook een ander plaatje of teken staan. Dit hangt af van welke browser u gebruikt als u aan het internetten bent.
Het hangslotje voor het adres van de website digid.nl, zoals het eruitziet in de browser Edge (zie pijl). In de afbeelding is op het hangslotje geklikt
In plaats van een hangslotje kan er ook een ander teken voor het webadres staan (zie pijl). Hier is een andere browser gebruikt, namelijk Chrome. In de afbeelding is op dat andere teken geklikt
Een beveiligde verbinding kunt u ook herkennen aan de letters ‘https’ in het webadres.
icoon
Een icoon is een klein symbool of plaatje op uw computer, telefoon of tablet. Als u erop klikt, opent een programma of een app. Een icoon wordt ook wel logo of pictogram genoemd.
iDEAL
iDEAL is een manier om veilig en snel online te betalen in Nederland. Met iDEAL kunt u direct geld overmaken via de app of website van uw eigen bank. Veel webshops en bedrijven gebruiken iDEAL als betaalmethode. Ook de Nederlandse overheid maakt gebruik van iDEAL. Om te kunnen betalen moet u op het logo van iDEAL klikken.
identiteit
Identiteit is wie u bent als persoon. Uw identiteit wordt bepaald door zaken die u uniek maken, zoals hoe u eruit ziet, hoe u spreekt en wat uw meningen zijn. Uw identiteit bepaalt hoe u uzelf en de wereld om u heen ziet. Daarnaast heeft identiteit ook een officiële kant. Uw officiële identiteit verwijst naar de officiële gegevens die bij u horen, zoals uw naam, geboortedatum, nationaliteit, en burgerservicenummer (BSN). Bij deze officiële identiteit horen ook documenten zoals een paspoort of identiteitskaart. Deze gegevens en documenten worden door overheden en organisaties gebruikt om u officieel te herkennen en te registreren. Registreren betekent: uw persoonlijke gegevens toevoegen aan een officiële lijst met namen. Zo’n lijst heet een register.
inloggen
U logt in als u zich aanmeldt op een computer of bij een website om toegang te krijgen. Om te kunnen inloggen heeft u meestal een gebruikersnaam en wachtwoord nodig. De combinatie van een gebruikersnaam en wachtwoord wordt ook wel ‘account’ of ‘inlog-account’ genoemd. Nadat u bent ingelogd bij een website, komt u op dat deel van de site, dat alleen voor u toegankelijk is en waar persoonlijke informatie over u staat. We noemen dit een ‘mijn-omgeving’. Daarom is het belangrijk dat u uw gebruikersnaam en wachtwoord niet met anderen deelt. Anders kunnen zij hier ook mee inloggen en zo bij uw persoonlijke informatie komen. En als ze kwaad willen, kunnen ze dan iets veranderen in het voordeel van zichzelf en in het nadeel van u.
inlogscherm
Het inlogscherm is het scherm dat u op uw computer krijgt, als u wilt inloggen. Om bij het inlogscherm te komen, moet u bij websites meestal op een knop of link rechtsboven in het scherm klikken, zoals ‘Inloggen’ of ‘Mijn Belastingdienst’. Op het inlogscherm kunt u vaak kiezen hoe u wilt inloggen. Bij websites van de overheid logt u in met de DigiD app of met sms-controle. Kiest u met sms-controle dan krijgt u een scherm waar u uw DigiD-gebruikersnaam en DigiD-wachtwoord kunt intypen.
machtigen
Als u sommige zaken met de overheid liever door iemand anders wilt laten doen, kunt u hem of haar machtigen. Deze persoon wordt ‘de gemachtigde’ genoemd. Bij DigiD Machtigen geeft u toestemming aan de ander om uw zaken te regelen. Hierbij heeft de ander uw DigiD niet nodig. Dit machtigen regelt u via de website machtigen.digid.nl. De gemachtigde logt in met zijn of haar eigen DigiD om de zaken digitaal voor u te regelen, bijvoorbeeld bij de Belastingdienst. De gemachtigde maakt dus geen gebruik van uw DigiD-gegevens. Daarmee beschermt u dus uw privacy. Uw DigiD is privé!
mijn-omgeving
Een mijn-omgeving is een apart gedeelte op de website van een organisatie, waar u alleen kunt komen door in te loggen. Bij overheids-organisaties logt u in met uw DigiD. In een mijn-omgeving staan pagina’s met uw persoonlijke gegevens. U kunt deze gegevens bekijken en aanpassen. In een mijn-omgeving heeft u ook contact met de organisatie. U kunt er berichten versturen en ontvangen. Neem Mijn Belastingdienst. Daar kunt u uw belastingaangifte invullen en uw eerdere aangiftes bekijken. Elke mijn-omgeving is bedoeld om het u makkelijker te maken. U regelt er belangrijke zaken, zonder dat u daarvoor naar een kantoor hoeft. Het is veilig omdat alleen u toegang heeft tot uw gegevens.
persoonlijke gegevens
Persoonlijke gegevens zijn gegevens die iets over u zeggen en waarmee anderen u kunnen herkennen. Dit kan uw naam, adres, geboortedatum, telefoonnummer, e-mailadres of burgerservicenummer (BSN) zijn. Het zijn gegevens die vaak nodig zijn voor officiële zaken, zoals bij een bank, de dokter of de overheid. Persoonlijke gegevens zijn belangrijk en moeten veilig worden bewaard om uw privacy te beschermen. Met ‘persoonsgegevens’ wordt hetzelfde bedoeld als met ‘persoonlijke gegevens’.
QR-code
Een QR-code is een vierkant plaatje met zwarte en witte blokjes dat u kunt scannen met uw mobiele telefoon. Als u de code scant, verschijnt er een link op uw telefoon-scherm. Door op die link te klikken, komt u op een website of krijgt u informatie te zien. Het is een snelle en makkelijke manier om iets te openen zonder te typen. U scant de QR-code met de camera van uw telefoon.
sms
SMS staat voor Short Messaging Service. Dit is Engels en betekent ‘Korte Berichten Service’. Een sms is een tekst-bericht dat u verstuurt van uw mobiele telefoon naar een andere mobiele telefoon (kan ook met een tablet). Hiervoor gebruikt u de app ‘Berichten’. Meestal staat deze app al standaard op uw telefoon. Een sms-bericht typ je met de toetsen van de mobiele telefoon. Ook organisaties van de overheid kunnen u ‘een sms’je’ sturen.
Het plaatje dat bij de app ‘Berichten’ hoort kan er verschillend uitzien. Zo’n plaatje wordt trouwens een icoontje of pictogram genoemd. Op de iPhone ziet het plaatje er zo uit:
Op een Samsung-telefoon ziet het plaatje er zo uit:
termijn
Een termijn is een bepaalde periode of tijd waarbinnen iets moet gebeuren. Bijvoorbeeld, als u een rekening krijgt, moet u die binnen 30 dagen betalen. Die 30 dagen zijn dan de termijn. Het kan ook betekenen dat iets steeds op een vast moment gebeurt, zoals elke maand een bedrag betalen in termijnen.
veilig
Met veilig kan worden bedoeld dat uw persoonlijke gegevens en berichten op internet goed worden afgeschermd, zodat anderen ze niet kunnen zien of lezen. Deze gegevens staan dan in een mijn-omgeving. Met veilig kan ook een veilige internet-verbinding worden bedoeld. Dit betekent dat mensen die kwaad willen niet op die verbinding kunnen inbreken en zo kunnen meekijken.
wachtwoord
Als u bijvoorbeeld op internet iets wilt regelen, moet u inloggen. Dan typt u uw gebruikersnaam en wachtwoord in op het inlogscherm. Het wachtwoord kiest u altijd zelf. Dit doet u als u zich de eerste keer aanmeldt bij bijvoorbeeld de website waar u iets wilt regelen. Het is belangrijk dat u een wachtwoord kiest dat niet makkelijk te raden is, maar dat u wel goed kunt onthouden. Een goed wachtwoord bestaat uit een combinatie van letters, cijfers en leestekens. Zowel uw gebruikersnaam als het wachtwoord moeten juist worden ingetypt. Maakt u een fout, dan lukt het inloggen niet. Met een wachtwoord wordt uw persoonlijke gegevens beschermd. Geef uw wachtwoord dan ook nooit aan iemand anders!
zoekbalk
Een zoekbalk is een vakje op een website of in een app waar u iets kunt intypen om informatie te zoeken. Als u bijvoorbeeld iets met Google wilt zoeken, ziet u in het midden van de pagina een lang horizontaal vak. Daar kunt u woorden of zinnen typen van wat u zoekt. Drukt u daarna op Enter, dan krijgt u de zoekresultaten te zien. De zoekbalk helpt u dus om snel iets te vinden op internet, zoals een website, een antwoord op een vraag, een foto. De zoekbalk wordt ook wel ‘zoekvenster’ of ‘zoekvakje’ genoemd en is vaak te herkennen aan een loepje.
